مسجد گوهرشاد، یکی از جواهرات تاریخی شهر مشهد است که با معماری خاص و تاریخی خود، زیبایی فراوانی را به ارمغان می‌آورد. این مسجد که در جنوب حرم مطهر امام رضا (ع) واقع شده، به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی مشهد شناخته می‌شود و از نقاط جذاب برای گردشگران و زائران محسوب می‌شود.
معماری زیبا و تزییناتی که از دوران تیموریان به‌یادگارمانده است، این مسجد را به یک آثار باارزش معماری در ایران تبدیل کرده است. از جمله ویژگی‌هایی که مسجد گوهرشاد را به یک مقصد گردشگری برجسته در مشهد می‌کند، می‌توان به زیبایی و غنای آثار دلنشین و دیدنی آن اشاره کرد. تاریخچه و ارزش فرهنگی این مکان نیز بر زیبایی آن افزوده است و باعث شده که مسجد گوهرشاد جزو مکان‌هایی باارزش برای بازدید در مشهد باشد.
تاریخچه مسجد گوهرشاد
در سال ۸۱۸ هجری قمری، به دستور گوهرشاد، دختر امیر غیاث الدین ترخان و همسر پادشاه شاهرخ تیموری، در سال ۸۲۱ هجری قمری مسجدی در ضلع جنوبی حرم امام رضا (ع) در مشهد ساخته شد.گوهرشاد، یکی از بانوان برجسته دوره تیموری، خدمات فراوانی را برای مردم انجام داد و همواره به خاطر نیکوکاری‌هایش به یاد می‌ماند. با ساخت این مسجد، نام او به عنوان یکی از بزرگان و خیران همواره در تاریخ وجود خواهد داشت . علت نامگذاری مسجد گوهرشاد هم به خاطر بانو گوهرشاد بوده است.
هنر معماری مسجد گوهرشاد
مسجد گوهرشاد ساخته شده به دستور گوهرشاد، دارای یکی از برجسته‌ترین معماران دوره تیموری، یعنی قوام الدین شیراز، بوده است. این بنا به شکل یک شاهکار معماری ایرانی در دوران تیموری شناخته می‌شود. شیوه معماری این مسجد به سبک معماری مساجد چهارایوانی ایرانی با گنبد است و از نظر ویژگی‌های معماری اسلامی، دارای تزیینات هنری بی‌نظیری است.
این بنا شامل ۸ ایوان بزرگ و ۷ شبستان است. ایوان جنوبی که بزرگ‌ترین ایوان است، با نام ایوان مقصوره شناخته می‌شود. ایوان شمالی، به نام ایوان دارالسیاده شناخته می‌شود. ایوان شرقی به‌عنوان ایوان اعتکاف و ایوان غربی به‌عنوان ایوان شیخ بهاءالدین شناخته می‌شوند. این چهار ایوان در یک صحن مربعی‌شکل قرار دارند و در فواصل میانی آن‌ها، شبستان‌های وسیعی به چشم می‌خورد.
در طراحی و تزیینات داخلی این مسجد، هنر ایرانی با کاربری کاشی‌کاری، مقرنس و گچ‌کاری به شکل بی‌نظیر به‌نمایش‌درآمده است. این مسجد نه‌تنها یک مکان عبادتی مهم است، بلکه نمونه‌ای استثنایی از هنر و زیبایی معماری اسلامی در ایران است که هر ساله گردشگران و زائران بسیاری را به خود جذب می‌کند.
گنبد مسجد گوهرشاد
گنبد مسجد گوهرشاد که از کاشی‌های به رنگ فیروزه‌ای ساخته شده، روی ایوان مقصوره یا ایوان قبله قرار گرفته است و ارتفاعی حدود ۴۰ متر دارد، درحالی‌که قطر آن ۱۰ متر است. این گنبد در سال ۱۳۴۱ هجری شمسی برداشته شده و گنبدی جدید با مصالح جدید به‌جای آن احداث شده است.
آدرس مسجد گوهرشاد
مسجد گوهرشاد در جنوب حرم مطهر امام رضا (ع) واقع شده است. این بنا از سمت شمال به رواق دارالسیاده و دارالحفاظ، از جنوب به صحن قدس، از شرق به رواق در دست احداث امام خمینی، و از غرب به بست شیخ بهایی محدود شده است.
برای بازدید از مسجد گوهرشاد، شما می‌توانید با استفاده از انواع وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس‌ها یا تاکسی‌ها به حرم امام رضا (ع) بروید. همچنین، اگر دسترسی به خودروی شخصی دارید، می‌توانید با آن به حرم مطهر امام رضا (ع) رفته و از آنجا پیاده به مسجد گوهرشاد بروید.
ساعت بازدید از مسجد گوهرشاد
مسجد گوهرشاد، همه‌روزه و در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز، بدون پرداخت هزینه، برای عموم باز است. برای بازدید از این مسجد، معمولاً حدود یک ساعت وقت نیاز است. اما این زمان ممکن است بسته به ترافیک و شلوغی مسجد در زمان‌های مختلف متغیر باشد. بهتر است قبل از سفر، از شرایط و زمان‌های مناسب برای بازدید از مسجد گوهرشاد مطلع شوید تا ترافیک را بهتر مدیریت کنید.
بهترین فصل بازدید از مسجد گوهرشاد چه زمانی است؟
بهار و پاییز به‌طورکلی بهترین فصول برای بازدید از جاذبه‌های دیدنی مشهد هستند. در این دو فصل، هوا معتدل‌تر و خنک‌تر است و از گرمای زیاد تابستان جلوگیری می‌کند. همچنین، جمعیت گردشگری در این دو فصل معمولاً کمتر از تابستان است، بنابراین شما می‌توانید از لحاظ شلوغی بهترین تجربه را داشته باشید.
کتابخانه مسجد گوهرشاد
کتابخانه مسجد گوهرشاد در شهر مشهد در سال ۱۳۳۲ با پنج هزار نسخه خطی توسط سید سعید طباطبایی احداث شد. امروزه این کتابخانه در دوطبقه و با حجمی وسیع‌تر از قبل، بیش از ۷۰ هزار نسخه خطی و چاپی به زبان‌های مختلفی همچون فارسی، لاتین، عربی و اردو، و همچنین ۶۰۰ هزار کتاب در زمینه‌های مختلف از جمله الکترونیک و پایان‌نامه‌ها در مورد سیره و معارف اهل‌بیت را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. از سال ۱۳۶۸، این کتابخانه به بست شیخ بهایی منتقل شده است. برای استفاده از امکانات کتابخانه، وجه مشخصی در قبال ثبت‌نام دریافت می‌شود.
